Trebinjska deklaracija: Za ćirilicu zakon i status jedinog službenog pisma
TREBINJE │ Ћирилица u Republici Srpskoj mora imati status jedinog službenog pisma, kako je to i u Srbiji ustavom definisano i konkretizovano u izmjenama i dopunama zakona o službenoj upotrebi jezika i pisma, navedeno je u deklaraciji učesnika naučno-političkog skupa „Govori srpski – piši ćirilicom“, koji je danas održan u Trebinju.
„Neophodno je da i Republika Srpska što prije naparavi zakon o službenoj upotrebi ćirilice i da taj zakon posluži kao osnova za izradu zakona o jeziku i pismu u Republici Srpskoj. U provođenju aktivnosti za uvođenje ćirilice kao službenog pisma prva mora biti izrada zajedničkog bukvara na ijekavici“, stoji u deklaraciji, koja je po završetku naučno-političkog skupa prezentovana i na tribini u pozorišnoj sali Kulturnog centra.
U deklaraciji se navodi da je status „jedinog službenog pismo cijeloga srpskoga naroda“ neophodna mjera zaštite ćirilice, te ukazuje na nužnost da se po ovom pitanju cjelokupna „srpska filološka i politička djelovanja nađu na istom putu“.
Već nazvana „trebinjska deklaracija“ o ćirilici, kojoj učesnici pridaju istorijski značaj, opominje i na „neskrivene težnje Bošnjaka da Srbima nametnu naziv bosanski jezik“, što se ocjenjuje „povampirenom Kalajevom jezičkom i nacionalnom politikom u BiH, koja preko bosanskog, kao zemaljskog jezika, želi da stvori bosansku naciju“.
„Zato se Srbi nikako ne mogu niti smiju saglasiti sa bosanskim nazivom tog političkog jezika, koji ima simboličku funkciju i nesaglasan je sa etničkim nazivom onih koji ih upotrebljavaju“, kaže se u deklaraciji i napominje da naziv za jezik koji koristi jedan narod ne mora biti obavezujući i za druge narode.
Latinica nije srpsko pismo
U trebinjskoj deklaraciji o ćirilici navodi se da je kod Srba decenijama pogrešno kreirana svijest da su latinica i ćirilica podjednako srpska pisma.
„Ћирилица jeste srpsko pismo, a latinica – Gajeva sa malom Daničićevom doradom – nije srpsko pismo, nego je pismo srpskog jezika. Ona nije srpsko pismo zato što i nije stvorena za srpski jezik, ali je pismo srpskog jezika zato što se taj jezik danas – ne samo kod Srba, nego i kod Hrvata, Bošnjaka i Crnogoraca – piše latinicom“, navode lingvisti podsjećajući da „ćirilica Srbe prati od početaka pismenosti do danas“, a da je „latinicu najveći broj Srba dobio tek početkom 20. vijeka, ulaskom Hrvata u zajedničku državu“.
Filolozi napominju da je i latinica nekada bila srpsko pismo „zato što je bila pismo Srba katolika“, kako je i označena u prvom izdanju Vukovog rječnika, ali je prestala da bude onoga trenutka „kada su Srbi katolici na krilima pravaške ideologije otišli u Hrvate“.
„Latinica je za manje od sto godina gotovo potpuno istisnula ćirilicu iz upotrebe“, upozorava deklaracija.
Srpski jezik je „u svoj punoći srpski tek kad se ispisuje ćirilicom“, ona je „nit koja povezuju skoro svu srpsku pismenost od njenih početaka do danas“, a o ćirilici svjedoče svi najznačajniji pisani spomenici naše kulture – od Povelje Kulina bana, Miroslavljevog jevanđelja, Oktoiha prvoglasnika, Duboravačkog molitvenika, prvog srpskog Bukvara inoka Save…
„Prema tome, ćirilica je jedino pravo srpsko pismo, koje pored funkcionalnog značaja ima i simbolički značaj – kao jedno od najprepoznatljivijih obilježja srpske nacionalne kulture tokom skoro jednog milenijuma“, zaključuje se u deklaraciji.
Filolozi podsjećaju da se u međunarodnim standardima među jezicima koji koriste latinična slova ne navodi srpski jezik, zbog čega se „sve što je do sada napisano latinicom u svjetskim bibliotečkim fondovima knjiži – u hrvatsku kulturnu baštinu“.